อีกหนึ่งก้าวย่างในโลกตะวันออกกลาง
โดย: บันฑิตย์ สะมะอุน

แหล่งข่าวเว็บไซต์ www.thealami.com

          เหตุการณ์ประท้วงที่ระบาดอยู่ในกลุ่มประเทศตะวันออกกลางได้เกิดผลกระทบไปทั่วโลก ด้วยสาเหตุหลายปัจจัย เช่น ตะวันออกกลาง เป็นแหล่งพลังงานสำคัญของโลก (ทั้งพลังงานหลักและพลังงานทางเลือก)  ตะวันออกกลาง เป็นแหล่งอารยธรรมสำคัญของโลก ศาสนาหลักใหญ่ๆ คือ ยิว คริสต์ และอิสลาม ซึ่งถือกำเนิดขึ้นในดินแดนตะวันออกกลาง

          การหวังครอบครองพื้นที่ในตะวันออกกลาง จึงเป็นความคิดดั้งเดิมของบรรดามหาอำนาจทั้งเก่าและใหม่ ที่คอยแย่งชิงผลประโยชน์มหาศาลที่ยังคงมีอยู่แม้ในปัจจุบัน สหรัฐอเมริกาเป็นประเทศหนึ่งที่มีอิทธิพลสูงในตะวันออกกลางแต่เสี่ยงต่อความมั่นคงมากที่สุด หลังจากการเปลี่ยนถ่ายอำนาจจากอังกฤษสู่สหรัฐอเมริกา พร้อมกับการก่อตั้งประเทศอิสราเอลขึ้นบนแผ่นดินของชาวปาเลสไตน์

          หลังจากนั้นตะวันออกกลางก็เริ่มเกิดการเปลี่ยนแปลงอีกครั้งหนึ่ง เป็นความเปลี่ยนแปลงทางการเมืองการปกครองมากกว่าความเปลี่ยนแปลงทางศาสนาวัฒนธรรมอย่างที่ผ่านมา เป็นการเปลี่ยนแปลงระบบการปกครอง ระบบเศรษฐกิจ การศึกษาและวัฒนธรรมที่ได้รับการถ่ายทอดแลกเปลี่ยนและผลัดเปลี่ยนกันระหว่างมหาอำนาจทั่วโลก (ฝรั่งเศส รัสเซีย อังกฤษ สหรัฐอเมริกา ฯลฯ)

         ปัญหาที่เกิดขึ้นกับประเทศในตะวันออกกลางคือการต้านรับกระแสการเปลี่ยนแปลงของลัทธิทุนนิยมต่างๆไม่ทัน ไม่สามารถหาประโยชน์ได้จากกระแสโลกาภิวัตน์  โลกตะวันออกกลางต้องตะลึงกับผลกระทบอย่างใหญ่หลวงที่ได้เกิดขึ้นแล้วในวันนี้ มาตรฐานในการดำเนินชีวิตของคนอาหรับสูง ค่าครองชีพที่สูง และค่านิยมของคนอาหรับที่นิยมความหรูหราฟุ่มเฟือย ซึ่งเป็นวิถีชีวิตที่ดูจะเข้ากันได้กับลัทธิทุนนิยมสมัยใหม่ในบางส่วน

         การรับเอาโลกาภิวัฒน์ของโลกตะวันออกกลางแบบขาดสำนึก และไม่รู้เท่าทันคือจุดอ่อนที่เกิดขึ้นในระบบการปกครองแบบเก่าในพื้นที่ตะวันออกกกลาง คือ ผู้นำที่มีอำนาจเบ็ดเสร็จ การครองอำนาจของผู้นำเวลานาน ความไม่ชัดเจนในการจัดการเรื่องการเงินและผลประโยชน์ที่น่าจะเป็นของรัฐแต่กลับกลายไปเป็นของส่วนตัวและกลุ่มพวกพ้อง

         ปรากฎการณ์ที่เกิดขึ้น คือ หลังจากที่ผู้นำหมดอำนาจ ไม่ว่าจะเป็นการหมดอำนาจด้วยการเสียชีวิต อย่าง ยัสเซอร์อาราฟัต หรือ การหมดอำนาจโดยการขับไล่จากประชาชนอย่างผู้นำ ฮุสนี มุบาร็อก ที่เห็นได้ชัดคือเกิดกระบวนการไล่ล่า หรือตรวจสอบบัญชีของผู้นำเหล่านี้ที่มีจำนวนมากมายมหาศาล

        โดยบางครั้งไม่ชัดเจนและไม่ตรวจสอบไม่ได้ว่าเงินดังกล่าวนั้นมาจากแหล่งใดหรือมาด้วยรูปแบบใด จุดนี้ก็เป็นจุดหนึ่งที่ซ้อนเร้นที่จำเป็นต้องตรวจสอบ ที่อาจจะนำไปสู่การเผยให้เห็นเบื้องหลังความจริงของเหตุการณ์ที่เกิดขึ้นในตะวันออกกลางได้อีกแนวทางหนึ่ง ซึ่งบริบทในพื้นที่อย่างภูมิภาคตะวันออกกลางมีภารกิจซ้อนเร้นมากมายที่สาธารณะชนเข้าไม่ถึงข้อมูล เช่น แหล่งเงินทุนภายในประเทศ แหล่งเงินทุนที่ไหลมาจากต่างประเทศ ตลาดมืดที่ยิ่งใหญ่ การฟอกเงิน และปัญหาอื่นๆอีกมากมาย

        ในมุมมองของผู้เขียน เหตุการณ์ประท้วงเพื่อขับไล่ผู้นำของตนในพื้นที่ตะวันออกกลางในปัจจุบัน ควรตั้งสมมติฐานอยู่บนความจริง คือ  เรื่องเศรษฐกิจ เรื่องปากท้องของประชาชน และเรื่องวิทยาการของสื่อเทคโนโลยี (กระแสโลกาภิวัตน์) ส่วนเรื่องกลุ่มขบวนการต่างๆที่เคยมีอยู่ในอดีตนั้น เป็นเพียงเหยื่อล่อที่น่าจะใช้ไม่ได้แล้วกับเหตุการณ์ปัจจุบัน

        แม้บางกลุ่มจะมีความต้องการจะให้เกิดขึ้นแต่คงปลุกไม่ขึ้น เพราะหากจะคิดบนสมมุติฐานว่า กลุ่มขบวนการอย่างอัลกออีดะห์ กลุ่มหะมาส กลุ่มอิควาน หรือ กลุ่มอื่นๆมีส่วนอยู่เบื้องหลังเหตุการณ์

         หากจะวิเคราะห์บนสมมุติฐานนี้แล้ว ควรมองว่ากลุ่มขบวนการดังกล่าวนี้มีเหตุผลอันใด ถึงต้องอยู่เบื้องหลังเหตุการณ์ประท้วง เพราะหากมองอีกแง่มุมหนึ่งจะพบว่า กลุ่มขบวนการเหล่านี้มีความต้องการให้อิทธิพลของต่างชาติ หรือมหาอำนาจลดบทบาทลงหรือให้หมดไปจากพื้นที่มากกว่าการทำลายล้างผู้นำของตัวเอง ยกเว้นผู้นำที่คอยเป็นตัวแทนรักษาผลประโยชน์ให้แก่ต่างชาติหรือมหาอำนาจโดยไม่สนใจต่อความต้องการของประชาชนของตนเอง

        จุดนี้ก็เป็นอีกจุดหนึ่งที่ควรพิจารณา ว่าผู้นำที่ถูกประชาชนของตนเองขับไล่ในปัจจุบันนี้มีคุณลักษณะดังกล่าวหรือไม่ ปัญหาน่าจะเป็นเรื่องของภาวะผู้นำและจริยธรรมผู้นำมากกว่าเรื่องของแนวคิดหรืออุดมคติของกลุ่มแนวคิดขบวนการ ซึ่งเป็นเรื่องที่พิสูจน์ไม่ได้ด้วยหลักฐานเชิงประจักษ์ แต่จะเป็นได้ก็แค่เพียงกระโถนไร้ค่าที่ให้ผู้หมดทางเลือกจะถุยใส่

       หากใช่แล้ว ประเด็นของการขับไล่ผู้นำก็เป็นเรื่องปกติที่เกิดขึ้นทั่วทุกมุมโลก

        ซึ่งเป็นที่ทราบโดยทั่วไปแล้วว่า ต่างชาติ หรือมหาอำนาจมักจะใช้วิธีสร้างตัวแทนของตนขึ้นในพื้นที่ตะวันออกกลาง และนับวันตัวแทนของมหาอำนาจก็ดูจะเริ่มลดน้อยลงเรื่อยๆ จึงจำเป็นต้องสร้างตัวแทนตัวอื่นเข้ามาดูแลผลประโยชน์ของตัวเอง

        การมองว่ากลุ่มขบวนการเก่าที่เคยมีบทบาทในอดีตมีส่วนในการอยู่เบื้องหลังในเหตุการณ์ประท้วง แม้แต่ผู้นำอย่างกัดดาฟี ก็ยังพูดอย่างชัดเจนว่ากลุ่มอัลกออีดะห์ อยู่เบื้องหลังเหตุการณ์ชุมชนขับไล่ผู้นำของตน แต่เหตุผลที่ กัดดาฟี ให้นั้นไม่มีเหตุผลและดูจะไร้น้ำหนัก

        นอกจากนั้นยังมีกลุ่มหะมาส กลุ่มอิควาน ฯลฯ  ซึ่งลึกๆแล้วได้รับการสนับสนุนช่วยเหลือจากทั้งภายในและต่างประเทศ ซึ่งประเทศที่ถูกมองเป็นอันดับต้นคือ อิหร่าน

       การลากอิหร่าน เข้ามาเกี่ยวข้องในเหตุการณ์รุนแรงในครั้งนี้ มันคุ้มค่าอย่างยิ่งที่จะตัดเสี้ยนหนามและลดส่วนแบ่งต่างๆในภูมิภาคตะวันออกกลาง ของมหาอำนาจอย่างสหรัฐอเมริกาและพันธมิตร

       หากย้อนกลับไปมองเหตุการณ์ ๑๑ กันยายน วันที่เครื่องบินวิ่งพุ่งชนตึกเวิลด์เทรดและแพนทาก้อนที่ผ่านมา หรือสงครามก่อนหน้านั้น ปรากฎการณ์ที่เห็นชัดก็คือ สหรัฐอเมริกาและพันธมิตร เปิดสงคราม โดยไม่สนใจใยดีต่อประชาคมโลก ทั้งสงครามอ่าว สงครามอัฟกานิสถาน สงครามอิรัก เป็นส่วนหนึ่งของสงครามที่เกิดขึ้นโดยมีสหรัฐฯ เป็นหัวหน้านำทีมบุกโจมตี

       ผลที่เกิดขึ้นคืออำนาจและอิทธิพลของสหรัฐฯเริ่มลดถอยลงไปมาก หลายประเทศในตะวันออกกลางเลือกที่จะคบค้าสัมพันธ์กับจีนมากกว่าตะวันตกและยุโรป จนเป็นเหตุให้ในปัจจุบันนี้ตลาดสำคัญของตะวันออกกลาง กลายเป็นประเทศจีนมากกว่าในกลุ่มประเทศตะวันตกและยุโรป

        การวางตัวของมหาอำนาจอย่างสหรัฐฯและพันธมิตร ดูจะมืดมนมากขึ้นในตะวันออกกลาง ผลของสงครามที่สหรัฐฯก่อขึ้นกลับมาทำลายสหรัฐฯเอง ความบอบช้ำและความโกรธแค้นต่อสหรัฐฯทั้งในภูมิภาคตะวันออกกลางและประเทศทั่วโลก เป็นตัวทำลายความน่าเชื่อถือและความมั่นคงในภูมิภาคต่างๆ ของมหาอำนาจอย่างสหรัฐฯเป็นอย่างดี

       การที่สหรัฐฯไม่สามารถทำสงครามโดยตรงกับกลุ่มประเทศตะวันออกกกลางอย่างที่เคยเป็นมาในอดีต เพราะอาจจะต้องสูญเสียมากกว่าที่เป็นอยู่ในปัจจุบันที่ต้องมาตกหลุมพางในตะวันออกกลาง

       เหตุการณ์ลุกขึ้นประท้วงขับไล่ผู้นำของตนเองในตะวันออกกลาง  ซึ่งผู้นำในแต่ละประเทศที่ประชาชนลุกขึ้นขับไล่นั้น มักมีเบื้องหน้าเบื้องหลัง ที่เกี่ยวโยงกับผลประโยชน์ที่ทับซ้อนกันกับผลประโยชน์ของมหาอำนาจในตะวันออกกลาง

       สิ่งที่เห็นได้ชัดเจนคือผู้นำที่ถูกประชาชนลุกขึ้นประท้วงขับไล่นั้น ไม่ได้ตอบคำถามใดๆที่ประชาชนต้องการให้ตอบ เพราะตอบไม่ได้ โดยเฉพาะประเด็นเรื่องผลประโยชน์ของชาติที่ถูกลักขโมยโดยชาติมหาอำนาจ

       นี่คือวันนี้ที่ความจริงช่วงหนึ่งหรือตอนหนึ่งที่ถูกเปิดเผยให้ประชาคมโลกได้รับรู้

      ความวุ่นวายในตะวันออกกลางในครั้งนี้ได้เค้นความจริงบางอย่างออกมาให้ประชาคมโลกได้รับรู้สิ่งที่ซ่อนเร้น พลังประชาชนที่ออกมาประท้วงผู้นำของตนเป็นพลังที่บริสุทธิ์ หรือเป็นพลังที่ถูกจัดตั้งขึ้น เป็นเรื่องที่ยากจะอธิบาย  เนื่องจากในภูมิภาคตะวันออกกลาง ยังเป็นที่หมายตาและเป็นที่ต้องการของต่างชาติหลายประเทศ

        พลังประชาชนที่ต้องการให้ผู้นำของตนรักษาผลประโยชน์ของประเทศชาติ ไม่ปล่อยให้ต่างชาติรุกลานและฉกชิงผลประโยชน์ของชาติไปอย่างหน้าตาเฉย ได้แสดงออกมาให้เห็นแล้วในปัจจุบัน

        ความจริงแล้วความไม่พอใจกับเรื่องดังกล่าว(ผู้นำของตนและการฉกชิงผลประโยชน์จากต่างชาติ) มีมานานแล้ว แต่ไม่มีเครื่องมือและโอกาสอย่างโลกในยุคปัจจุบัน

       ที่เหลือตอนนี้มีสองประเทศคือซาอุดิอารเบียและอิหร่าน ซึ่งเป็นประเทศมหาอำนาจในตะวันออกกลาง

       ทั้งสองประเทศนี้มีความแตกต่างกันหลายด้าน ตั้งแต่เรื่องของลัทธิความเชื่อ (ชีอะห์และซุนนีย์) เชื้อชาติที่แตกต่างกัน ระบบการปกครองประเทศแตกต่างกัน

        ความต้องการที่จะเป็นมหาอำนาจในพื้นที่ตะวันออกกลางเหมือนกัน ความพยายามที่จะทำให้เกิดความขัดแย้ง และแตกแยกความสามัคคีของคนภายในชาติ คือ สาเหตุหลักของความพ่ายแพ้ในทุกยุทธศาสตร์

       ที่เห็นเป็นประจักษ์ในปัจจุบันคือมหาอำนาจในตะวันออกกลาง(ประเทศในตะวันออกกลาง)กำลังถูกลดบทบาทลงให้ลดจำนวนน้อยลงเรื่อยๆ หนึ่งในนั้นคืออิรักซึ่งประเทศอยู่ในสภาวะล่มจมอย่างที่เห็นในปัจจุบัน สิ่งที่น่าเป็นห่วงคือประเทศมุสลิมหลายประเทศต้องกลับมาทบทวน และ สานสายสัมพันธ์ให้มีความแน่นแฟ้นและมั่นคงยิ่งขึ้น สร้างความพร้อมในด้านต่างๆเพื่อต้านรับกับกระแสของโลกด้วยความไม่ประมาทและการรู้เท่าทัน

        ความเป็นพี่น้องมุสลิมนั้นลึกซึ้งไม่มีใครสามารถแทรกแซงเข้ามาได้ ที่สามารถทำได้ คือ จะทำอย่างไร ให้ความเป็นพี่น้องมุสลิมเกิดความบาดหมางและแตกแยกกันเองภายใน